In onze workshops over diversiteit en democratie, bespreken we met de deelnemers ‘inclusiviteit in de wijk’. De vraag voor veel deelnemers is: hoe bereiken we mensen in de wijk?
Een relevante vraag die om een praktische antwoord vraagt. Maar voordat je dat antwoord kan geven, moet je ook weten wie je wilt bereiken. En waarom.
Het omschrijven van ‘wie’ kent echter een aantal valkuilen.
In dit blog vertel ik hoe je kan voorkomen dat je als groep actieve bewoners, buurtcomité of gemeente te oppervlakkig nadenkt over de mensen die je wilt bereiken in jouw buurt. En dat uit dat denken te eenzijdige omschrijvingen van doelgroepen komen.
Het probleem met oppervlakkige omschrijvingen van een doelgroep, is namelijk dat je a. die mensen niet bereikt en b. mensen aanspreekt op dingen waarmee zij zich niet verbonden voelen (en dat kan averechts werken).
En ik ga wat dieper in op de wijze waarop we een bepaalde theorie gebruiken in onze workshops. Een dat is ook ter nagedachtenis aan de onlangs overleden Geert Hofstede.
Van oppervlakkige omschrijving van een doelgroep…
In een buurt, in elke buurt, zijn verschillen tussen mensen te vinden. Dat weet iedereen. Maar als we het hebben over diversiteit als onderwerp in een wijk, wordt al snel alleen gedacht aan etnische afkomst. En in het verlengde daarvan, aan huidskleur. En dan al snel aan mensen met een migratieachtergrond en over hoe die te bereiken zijn.
Het gevaar is dat een dergelijke discussie verzandt in wij-zij denken. Dat het te veel gaat over wat een ander ‘anders’ maakt. En dat het een karig beeld geeft van de individuen waar het om gaat.
…naar zelf-inspectie.
Dus om te voorkomen dat je op een oppervlakkige manier doelgroepen gaat benoemen en vervolgens vlug wat praktische communicatiemethodes voor in de buurt verzint, kun je met elkaar het volgende doen.
- Stel jezelf de vraag: tot welke doelgroepen behoor ik? Welke sociale categorieën val ik in?
- Kies één of twee van je eigen groepen en beschrijf de kenmerken van die groep.
- Ga na of die kenmerken overeenkomen met stereotype beelden over die groep.
In uitgebreidere vorm doen we deze oefening ook tijdens de workshop. In de discussie blijkt dan dat het best moeilijk is om te omschrijven hoe jouw sociale groepen eruit zien. Er is immers zoveel nuance!
Nuance die ontbreekt wanneer je oppervlakkig doelgroepen omschrijft waar je zelf geen deel van uitmaakt.
Zo probeerde een van de workshopdeelnemers de groep waartoe hij behoorde in algemene termen te omschrijven. Oftewel, hij probeerde typische kenmerken te formuleren die bij zijn groep hoorde. Maar kwam erachter dat hij op individuele basis toch echt wel verschilde van zijn kennissen in dezelfde groep.
Omschrijf je jezelf bijvoorbeeld als behorende tot 60+, dan is het moeilijk om alleen maar gemeenschappelijke kenmerken op te noemen van alle 60+ers. Want er zijn ook nog zaken als opleidingsniveau, arbeidsverleden, seksuele geaardheid, mentale of fysieke mogelijkheden, religie, etc.
Dus om een ander in jouw wijk dan wel op een eenzijdige manier te omschrijven, doet af aan de rijkheid van ieders identiteit en individuele kenmerken.
Meer informatie over de workshop
Van theorie naar praktijk
Voor deze oefening heb ik me laten inspireren door de theorieën van de onlangs overleden Geert Hofstede. Hij heeft een enorm belangrijke bijdrage geleverd aan de wetenschappen die zich bezighouden met cross-culturele begrippen, communicatie en samenwerking. Zijn onderzoek was gericht op het omschrijven van culturele kenmerken.
In zijn onderzoek vroeg hij duizenden individuen wereldwijd om kenmerken te omschrijven. Daarvan heeft hij gemiddelden gemaakt om zo tot globale kenmerken te komen. Bijvoorbeeld: een cultuur is individualistisch (met kenmerken als zelfstandigheid en autonomie, het belang van het individu voorop, assertiviteit). Of een cultuur kent een hoge mate van machtsafstand tussen mensen (met kenmerken als hiërarchie, acceptatie van ongelijke machtsverdeling, respect voor meerderen, gebruik van protocollen).
Die globale omschrijvingen noemde hij dimensies die hij op een schaal plaatste: Individualisme tegenover collectivisme; hoge machtsafstand tegenover lage (plus nog vier dimensies). En voor elke dimensie scoort een land een aantal punten op een schaal van 100. Op die manier kan een landscultuur omschreven worden met behulp van zes dimensies.
Het mooie ervan
Het mooie van zijn model is dat hij, als psycholoog, herkenbare en werkbare omschrijvingen en definities heeft ontwikkeld. Zijn dimensies zijn voor mij namelijk een manier om gedrag en communicatie tussen mensen te herkennen. Welke gedragingen horen bij iemand die een grote machtsafstand voelt? Wat kenmerkt iemand uit een collectivistische cultuur?
Het nadeel ervan
Maar het nadeel van het gebruik van dit soort modellen in trainingen en workshops, is dat het heel generaliserend kan werken. Het risico is namelijk dat hele groepen worden ingedeeld in óf dit, óf dat. Dan gaat het niet meer om de schaal maar om de tegenstelling. En worden hele groepen al snel in een hokje gestopt.
Communicatie in de wijk met Hofstede
Voor communicatie met de buurt en voor het leren kennen van je buren, gaat het er dus om dat individuen worden gezien. En dat kan nog steeds met behulp van Hofstede’s omschrijvingen:
- Hoe stelt iemand zich op tegenover een autoriteit (zoals de overheid)?
- In hoeverre kan ik iemand beter begrijpen als ik merk dat er veel indirecte communicatie is?
- Op welke manier zijn mensen gewend met elkaar te overleggen?
In de onze beginworkshop gaan we hier verder op in. En in de vervolgworkshop krijg je praktische handvatten om beter de stem van de hele wijk te horen.
In beide gevallen wordt de vraag gesteld: hoe streef je in beleid en in een buurt zowel verbondenheid áls waardering van eigenheid na?
Meer informatie over de workshop
Wil je ook een workshop in jouw wijk, gemeente of buurthuis? Neem contact op of vul het formulier in met onderstaande link.
De workshop is bedoeld voor actieve bewoners, ambtenaren en bestuurders. Samen of apart.
Fijne dag! Fenneke